کشاورزی در معرض تهدید «همه‌گیری»

به تازگی نوعی بیماری به جان گندم‌های جهان افتاده و وضعیت را وخیم کرده است. این بیماری از برزیل آغاز شد و به مرور به آفریقا و آسیا هم سرایت پیدا کرد. حالا برخی می‌گویند که احتمال دارد این بیماری به هند هم سرایت پیدا کند و بسیاری از مزارع گندم این کشور را از بین ببرد. با این حال، این بیماری تنها مشکلی نیست که برای گیاهان پیش آمده است. ظاهراً بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که حال گیاهان و محصولات کشاورزی را وخیم کرده‌اند. مشکل اینجاست که با همین بیماری‌های گیاهی، محصولات غذایی و مواد خوراکی از بین خواهند رفت و در نتیجه باید شاهد گرسنگی و قطحی در جهان باشیم. در حال حاضر هند به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ گندم در جهان از این بابت نگران است که بیماری به گندم‌های سرایت پیدا کند. این یعنی شرایط می‌تواند برای هند بحرانی شود.
بیماری‌هایی که منجر به از بین رفتن محصولات می‌شوند به سرعت در حال شیوع هستند. نوع خاصی از بیماری مربوط به برنج‌ها هم اخیراً شایع شده که می‌تواند برنج مورد نیاز برای یک سالِ 60 میلیون نفر را از بین ببرد. سیب‌زمینی‌ها هم در معرض بیماری‌های جدید قرار گرفته‌اند. نوع خاصی از بیماری و آفت که در میان آن‌ها شایع شده باعث شده سالانه ضرر 10 میلیارد دلاری به کشاورزان وارد شود. برخی از این بیماری‌ها هم از نوع باکتریایی هستند مثلاً همین بیماری سیب‌زمینی‌ها دقیقاً از همین نوع است. همه این بیماری‌ها می‌تواند منجر به بحران و آشوب در نظام غذایی جهان شود. این بحران‌ها می‌تواند گاهی شدیدتر از بحران‌های ناشی از جنگ یا تغییرات اقلیمی و یا حتی ممنوعیت صادرات باشد.
همه‌گیری گیاهان می‌تواند دنیا را به سمت گرسنگی و قطحی عمومی هدایت کند. انتظار می‌رود در سال 2024 چنین بیماری‌های مربوط به گیاهان بیش از پیش تشدید شود و امنیت غذایی را در جهان تهدید کند. اکثر کشاورزان نوعی از فرهنگ کشاورزی را دنبال می‌کنند که بهره‌وری پایینی دارد و بسیار آسیب‌پذیر است. معمولاً در این شرایط، وقتی یک گیاه دچار بیماری و آفت می‌شود، آن آفت خیلی سریع به کل محصولات سرایت پیدا می‌کند. به این ترتیب به جای از دست رفتن یک گیاه یا محصول، کل محصولات از دست می‌روند. برخی از این بیماری‌ها و آفت‌ها حتی در بارندگی‌های شدید هم دوام می‌آورند. به این ترتیب کشورهایی نظیر هند که در آن‌ها باران‌های سیل‌آسا هم می‌بارد، همچنان در معرض این بحران قرار دارند و از طریق بارندگی از آفت‌ها در امان نمی‌مانند. گرمایش زمین هم از دیگر مواردی است که باعث می‌شود آفت‌ها و بیماری‌ها شایع شوند و در شرایط سخت همچنان دوام بیاورند. به این ترتیب شاهد از دست رفتن محصولات در آسیب‌پذیرترین نقاط جهان خواهیم بود.
*باد آفت‌ها را خواهد برد
باد می‌تواند یکی از دلایل شیوع بیماری‌های مربوط به گیاهان باشد. گاهی یک آفت یا بیماری مربوط به گیاهان به کمک باد فرسنگ‌ها مسافت را طی می‌کند و به گیاهان در دوردست‌ترین نقاط هم می‌رسد. ویروس و باکتری‌ها هم می‌توانند به کمک حشرات به دیگر مزارع و گیاهان برسند و آن‌ها را از بین ببرند. با این حال، بیشترین کمک را انسان‌ها می‌کنند. انسان‌ها به خیال خودشان تلاش می‌کنند آفت‌ها را از بین ببرند با این حال با روش‌های غلط منجر به شیوع بیشترِ آن‌ها می‌شوند. حتی گاهی گیاهان کوچک را از بین می‌برند.
بهترین راه برای اینکه جلوی شیوع بیماری‌های مربوط به گیاهان را بگیریم این است که از طریق دستکاری‌های ژنتیکی، گیاهان را تقویت کنیم. در واقع باید ژن‌های آن‌ها به مسیری هدایت شود که بتوانند در برابر هر نوع بیماری، مقاوم باشند. محصولاتی که به لحاظ ژنتیکی دستکاری شده‌اند اصولاً ایمنی بالایی دارند و در سخت‌ترین شرایط، دوام می‌آورند. این قضیه قطعاً نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است اما ارزشش را دارد. به هر حال کشاورزان همیشه باید گوش به زنگ باشند و موارد احتمالی را تشخیص دهند. با این حال، اگر بخواهند برای همیشه مقابل این بیماری‌ها و آفت‌ها بایستند فقط یک راه دارد و آن هم دستکاری‌های ژنتیکی و بهبود ساختار گیاهان است. در این شرایط می‌توانند امیدوار باشند که محصولاتشان از گزند هر نوع آفتی با اطمینان خاطر بالا، در امان است.
منبع: اکونومیست/ آینده‌نگر